Droogte, extreme neerslag, olielozingen, stroomstoringen, blauwalg: de waterschappen willen overal op voorbereid zijn. Daarom hebben zij mensen in dienst, die gespecialiseerd zijn in crisisbeheersing.

Jan Leijen werkt als coördinator crisisbeheersing bij waterschap Amstel, Gooi en Vecht. In het waterschapsgebied wonen, recreëren en werken ongeveer 1,3 miljoen mensen. Daarmee is dit het op één na meest verstedelijkte gebied van alle waterschappen. Als bouwkundige begon Jan ooit in 1978 als ontwerper van onder meer funderingen van gemalen in de Haarlemmermeerpolder. Daarna werkte hij een tijdlang in de civieltechnische dienst. Ook was hij hoofd juridische zaken.

Jan: “Toen in 2000 in de Waterwet werd opgenomen dat waterschappen oefeningen moesten houden en calamiteitenplannen moesten opstellen, ben ik dat erbij gaan doen. De dijkdoorbraak in Wilnis gaf een grote boost aan de professionalisering van crisisbeheersing, met jaren later de komst van Veiligheidsregio’s en niveaus van opschaling. Sindsdien ben ik fulltime bezig met crisisbeheersing.”

OLIEVLEK

Een crisis heeft niet altijd te maken met het weer. Ook verontreiniging van het oppervlaktewater, bijvoorbeeld door lekkages, kan tot grote problemen leiden.

Jan: “In 2004 lekte er 170.000 liter olie op het Amsterdam-Rijnkanaal. Ik weet het nog goed. Ik stond op de loopband in de fitnessruimte in Hilversum en werd daar weggepiept. De zaterdag erop zou de Gay Parade in Amsterdam plaatsvinden. We hebben alles afgesloten om ervoor te zorgen dat die vlek niet de stad in kon. Dat konden we niet lang volhouden. Het gemeentebestuur wilde alles weer open gooien, die vonden dat ze het niet konden maken tegenover de pleziervaart. Maar ja, je kon ze ook niet in die vieze olie terecht laten komen.

Toen hebben we drie dagen met een helikopter boven die vlek gevlogen: wat ging die vlek doen? Ging hij zich verplaatsen naar Amsterdam of niet?  We hadden toen veel sluiswachters ingezet: dan lieten we heel veel bootjes tegelijkertijd in en dan deden we gauw weer die sluizen dicht. Uiteindelijk hebben we de vlek uit de stad kunnen weghouden.”

OEFENEN EN TRAINEN

Crisisbeheersing houdt in dat er veel wordt geoefend en getraind. Jan bereidde de oefeningen voor, trad op als oefenleider en onderhield nauw contact met de weerkundigen, de brandweer, de politie en de gemeenten.

Jan: “Als coördinator crisisbeheersing ben je een generalist. Je moet van alle waterschapstaken wel iets weten. Je moet ook goed bij de veiligheidsregio’s en andere partners aan kunnen geven wat een waterschap doet. Samen met onze officieren van dienst en operationeel leiders duiden wij de informatie over de waterschappen. De partners bij de veiligheidsregio’s zien wat getallen en pijlen en samen zetten we dat voor hun in de juiste context.”

VEEL VERANDERD

Na 37 jaar trouwe dienst is Jan per 6 mei 2015 afgezwaaid als waterschapsmedewerker. Hij gaat met pensioen. In de 37 jaar dat Jan actief was voor het waterschap, heeft hij veel zien veranderen.

Zo waren er in 1978, toen hij begon, 675 waterschappen in Nederland. Jan werkte toen bij een waterschap met slechts enkele personeelsleden. Vandaag de dag zijn er maar liefst 1.900 mensen in dienst, die zich elke dag inzetten voor droge voeten en schoon en voldoende water in waterschap Amstel, Gooi en Vecht.